Худалдааны шилтэй шинэхэн сүү бараг айл болгоны хөргөгчинд байх болжээ. Цайгаа сүлнэ, кашаа амтална, тараг бүрнэ, дангаар нь ч бас ууна. Орчин үеийн хоол судлаачид аюулын харанга дэлдэж байна, үүнийгээ ч үе үе томоохон асуудал болгон хөндөж байгаа юм. Сүүн бүтэгдээхүүн зайлшгүй хоол хүнсний жагсаалтад орж байгаа нь зөв үү? Сүү бидний бие махбодод ашиг тус өгч байна уу эсвэл хор хөнөөл учруулж байна уу?
Сүү сааль авах зорилгоор малчид тугалыг нь дутуу хөхүүлдэг. Энэ бол маргашгүй баримт. Энэ утгаараа амьтны үр төлийн уух сүүг бид булааж байгаа мэт харагдана.
Бидний аав, ээж, эмээ, өвөө багадаа сүү ууж л өссөн. Өнөө үед ч сүүг кальциар баялаг гэж үздэг, тийм ч учраас бат бөх ястай болдог гэж бодно.
1 аяга сүүнд юу юу агуулагддаг вэ?
1 аяга сүүнд өдрийн хэрэглээний дараах амин дэмүүд агуулагдана:
- Кальци: 276 мг – 28%
- Д амин дэм: 24%
- Рибофлавин (В2 амин дэм): 26%
- В12 амин дэм: 18%
- Кали: 10%
- Фосфор: 22%
Яагаад сүүлийн үед эмч нар сүүний ашиг тусыг үгүйсгээд байдаг болов? Энзим нь сүүнээс кальцийг биед шимэгдүүлэх уураг бөгөөд хүний ходоодонд 2-5 нас хүртэл ялгардаг, нас ахих тусам уг бодис ашигтай байхаа болино. Үүнээс гадна сүү нь бүрэн ханасан тосны эх сурвалж, тиймээс анхаарал болгоомжтой хэрэглэх ёстой болоод байгаа юм.
АНУ-д батга, арьсны үрэвсэлт өвчнөөр жилд 50 сая хүн өвчилдөг. Судалгаанаас харахад уг өвчний өдөөгч нь хүнсэндээ хэрэглэсэн сүү, сүүн бүтээгдэхүүн байна. Уг бүтээгдэхүүний орцод хиймэл даавар агуулагдана. Фермийн тэжээмэл үхрийг дааврын гаралтай тэжээлээр тэжээдэг ажээ.
Лактозод хэт мэдрэг байх
Лактоз нь сүүн дэх үндсэн нүүрс ус юм. Лактозод хэт мэдрэг хүний гэдэс, ходоод дүүрнэ, гүйлгэнэ, гэдэс нь хийлэгдэнэ, бөөлжинө. Ихэнх тохиолдолд 5-аас дээш насны хүүхэд болон томчуудад илэрдэг. Бага хэмжээний лактоз эрүүл мэндэд эрсдэл авчрахгүй, яагаад гэвэл бие махбод нэг удаагийн хоололтоор 12 хүртэл грамм лактоз хүлээн авах чадвартай, өөрөөр хэлбэл нэг стаканд (230 мл) агуулагдах хэмжээ юм.
Кальцийн тухай буруу ойлголт
1. Кальци бэртэл гэмтэл авах эрсдэлийг бууруулдаг
Зарим нэг судалгаанаас харахад магадлалыг 50%-иар нэмэгдүүлдэг ажээ!
2. Кальци яс бэхжүүлнэ
Д амин дэмгүйгээр кальцийн ашиг тус гарахгүй. Уг амин дэм нь кальцийг (мөн фосфор) шимэгдүүлэхэд нөлөөлдөг. Хоол хүнсээр дамжуулан авсан кальцийг ходоодноос цусанд, цаашлаад ясны хананд шингээнэ.
3. Сүүнд агуулагдах кальци давуу талтай
Нэмэлт тэжээлтэй кальци нь хүний биед амархан шингэдэг бөгөөд бүдүүн гэдэсний хавдраас хамгаалдаг.
Дэлхийн хүн амын 75% нь сүүн бүтээгдэхүүнээс кальцийг бүрэн авч чаддаггүй. Бидний бие махбод кальциас илүүтэй бүрэн ханасан тосыг нь хамаагүй хурдан шингээж авдаг, энэ нь зүрх судас, үе мөчний өвчлөлд хүргэдэг байна. Сүүн бүтээгдэхүүнийг спортоор хичээллэдэг хүмүүс хэрэглэх нь ашиг тустай эсэх асуудал ч одоогоор тодорхой бус. Харин цагаан хоолтнуудын хувьд энэ асуудал тодорхой болжээ. Тэд кальци, кали, уураг болон ашигтай тосоо ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнээс бүрэн авч чадаж байна – ногоо, жимс, жимсгэнэ, шош, самар, замаг.
Сүү хэрэглэх үү, яах уу?
Хэсэг хугацаанд сүү, сүүн бүтэгдэхүүний хэрэглээнээс татгалзахыг хүсэж байна, ямар нэгэн өөрчлөлт гарах эсэхийг ажиглаарай. Хэрээ та сүүнээс огт татгалзаж чадахгүй бол боломжоороо боловсруулсан сүү бус органик сүү хэрэглэхийг хичээ: элдэв нэмэлт нөөшлөгч бодисгүй, тослог багатай.
Nomin Ochirbat
2020/07/16 at 12:18
Permiin suu bish oorsdo tuuhi suug butsalgaad heregledeg bol yah bol?
Энхсайхан А.
2020/07/16 at 16:28
Ondor bolj ysa behjuley gd odort neg saw suu dngj uuj eheltel iim mede ywhin laitainbe sda ahahh
Sodnomjamtc Ariunbold
2020/07/16 at 18:01
Hudlaa hutsah yum daa bicnih yum oldohgvi
Tsendjav Tsengelmaa
2020/07/16 at 19:04
Сүү цагаан идээ маш их хэрэглэдэг насаараа хэрэглэсэн миний ойрын хүмүүс сайн мэднэ тэр яс гэдэг чинь ургаагүй өвдгөөрч өвдөдгүй .. юуных юм бол
Өлзий Хишиг
2020/07/16 at 20:14
Болдко М.
Byambaa Chilhaajav
2020/07/16 at 20:59
Эргүү балай юм бичиж хүний сэтгэл санааг бэтгий үймүүллэж бай жаахан ч атугай Монголоороо сэтгэж сур би малчин айлын хүүхэд одоо 70 нас дөхөж байна сүү цагаан идээний буянаар хүүхэд гаргахаас өөр өвчин яриагүй л явьж байна мөн тэр сүүг нь худалдан аваад хэрэглэдэг нь хэд билээ сүү маань тийм элбэгхангалттай хүртээмжтэй билүү гээд ярьвал олон зүйл бий сайн тунгааж байж бичиж бай
Улаан Шувуу
2020/07/16 at 23:16
Тэр чинь сүү байнга хэрэглэдэггүй баруунаа л байдаг асуудал. Манайд хамаагүй.
Batbayar Damdin
2020/07/16 at 23:19
teneg yum bichij bh yum !
Ө. Цэрэндорж
2020/07/17 at 00:01
Хөдөөнии хүмүүс насаараа хэрэглээд насыг барлаа юунд иим дэмии зүил бичиж баидаг юм
Tamir Tamir
2020/07/17 at 00:14
Ok guys mongolchuudad ymrch hamagv post bn😪😂😂
Урангоо Урангоо
2020/07/17 at 01:32
Icecream icecream
Н. Ариунгоо
2020/07/17 at 03:37
Jawzaa Lhagwasvren
Azaa Az
2020/07/17 at 04:52
Сүүгий нь саахгүй бол төл нь хэт их сүү хөхөөд чацга алдаад зарим нь үхэхэд хүрдэг малчид яаж саахаа мааааш сайн мэддэг
Батжавын Баттулга
2020/07/17 at 06:36
Монгол хүн сүү цагаан идээгээ хэрэглэж байгаад дууснаа!!! Бантан муу гээд нэг хэсэг шуугсан. Хэний явуулга яваад байна???
Оюунцэрэн Ганбаатар
2020/07/17 at 07:28
цагаан идээгээ идээд манай дээр үеийн хүмүүс харин ч урт удаан насалсан юм шүү .Гаж юм бичихээ болиоч эргүү минь
Lhagwaa Dulmaa
2020/07/17 at 07:46
Suu yag cham shig malaas gardag yum shu
Jargalsaihan Jagaanaa
2020/07/17 at 08:05
Ийм хачин юм бичээд байгаа зорилго нь юу юм бол
Manj Erdenchimeg
2020/07/17 at 08:14
энэ чини одоо монгол цагаан идээ сүүгээ хэрэглэхгүй гэсэн үгүү ямар сонин юм бэ насаараа сүүгээ хэрэглэж бна ямар нэгэн өөрчлөлт гараагүй хүний тархи угаагчид болимоор юмаа
Bataa Oyundavaa
2020/07/17 at 09:36
Uur bichih yum oldohgui bn uu ert der uyes Mongolchud bid suu tsagan ide heregled irsen suu uugad muudsan yum bhgui ee
Puujee Gd Gd
2020/07/17 at 09:58
🖕
Оросоо Цэрэндулам
2020/07/17 at 12:02
Хэрэглэж болох юм байхгүй болох нээ. Яаана даа
Tuya Tuya
2020/07/17 at 14:03
Ихэнх иймэрхүү нийтлэлүүд америк , европын судалгаан дээр хийгдсэн үр дүнг орчуулсан бдаг. Манай монголд бол харьцангуй органик сүүн бүтээгдэхүүнтэй. Гадны фермэр, манай бэлчээрийн малалгаа 2 газар тэнгэр шиг ялгаатай …
Мөрөн Мөрөн
2020/07/17 at 15:18
Шаал тэнэг худлаа юм битгий оруулаад бай бэлчээрийн малнаас хордох муудах юм юу ч байхгүй
Ariunaa Ari
2020/07/17 at 15:32
orchin uyed suu tsagaan idee harshiliin ovchind bas nolooldog bolson. zarim tohioldold bitgii heregle gej emch nar zovlodog bolson. orgui ch bish baih!
Tsendmaa Tseren
2020/07/17 at 15:46
yamar hereggvi demii ym bichij amitan hvnii tolgoi ergvvldeg bnaa chert
Eri Chan
2020/07/17 at 17:22
Ene amerik evropiin sudalgaa bnshde. Manai mgld bol belcheeriin maliin suu mahaa idej uuj bgaa bhor asuudalgui!!!
Gadaadiin fermeriin suunii tuhai bichsen bn. Gadaad zuilee bichhee boliod mgldoo shinjleh uhaanaar batlagdsan zuilee bichwel ih sain bn.
Soko Soylmaa
2020/07/17 at 18:15
Medehgvi em svv mu gej bol itgehgvi
Да. Лхагва
2020/07/17 at 18:32
Монгол ыг устгах хар бичээс
Tsegmidsuren Sereedendev
2020/07/17 at 19:55
сүү хортой …
Donj Donjoo
2020/07/17 at 20:53
Эртнээс уламжлагдан ирсэн хоол хүнсээ яаж хэрэглэхээ өөрөө л мэдье дээ Жинхэнэ эко бүтээгдэхүүнээ хэрэглэж л таараа
Dulmaa Munkh
2020/07/17 at 21:51
Сүүтэй цайгаа уугаад урт насалж байсан шүү хөгшид минь. Зуны цагт сүү тараг айрргаа ууж ааруул ээзгий, бяслаг ээдмээ идэж байсан даа. Хаанахын ёс горим юм бол доо.
Enhee Baarai
2020/07/17 at 21:59
Unen hudal ni medegdehgui yum bichih yum daa. BIY organizm shaardval uu.
Дэлгэрмөрөн Дээгий
2020/07/17 at 23:03
Sonin um yrih umaa heden zuunaaraa uugd suu uusn hun muuddag gj sonsoogui l um bn
Chinee Natsagdorj
2020/07/17 at 23:24
Сүүлийн хэдэн жилд сүү гашилхаа болисон шүү дээ Тэр гашлалтыг алга болгодог химийн бодистой л холбож ойлговол зөв байх
Ariunjargal Ariunaa
2020/07/17 at 23:36
iim hachin ym bichij bga zorlig n mongol huniig darahlaagui bolgoh gesen yvuulag baih da hoorhii hachin ym bichih ymaa bolimoor ym mongoliin maliig gadaadiin maltai hartsuulah demiii
Ariunsanaa Jamiyansan
2020/07/18 at 03:15
Том тэнэгт.
Todod Tsogtbadrah
2020/07/18 at 09:16
Мань мэтэд хамаагүй .бид ямар тэжээлээр тэжээж байна малын свмөх сүү хэрэглэж байгаа биш
Bor Mungunstesteg Bor Mungunstesteg
2020/07/18 at 11:42
Сүүнээс болоогүй биёийн хор агуулагдсанаас болсон манай орны билчээрийн малын сүү муу биш энэ хүүхэд дан ганц сүүгээр хоололоогүй бас бус юм иддэг боловуу уучилаарай
Erdenetuya Alagaa
2020/07/18 at 13:23
Иймэрхүү юманд итгээд байвал ….МОНГОЛ биш нөгөө өвс иддэг хүн -хонь болно…
Puujee Dumaa
2020/07/18 at 15:29
Монгол малын сүүг дангаар нь хөөрүүлж хэрэглэхэд ямарч хлр нөлөөгүй гэж боддог. Харин сүүний үйлдвэрт үйлдвэрлэсэн сүүнд удаан хадгалахын тудл элдэв химийн бодис болон бусад зүйл хольдог бололтой. Жчтр нь бүхэл бүтэн 7 хоног түүнээс дээш хугацаанд хадшалахад гашлахгүй байгаа нь нэг л биш…
Түмэнжаргал Жамъянхүү
2020/07/18 at 16:21
Мах сүү гурилаа хүнсэндээ хэрэглэсээр ирсэн муудсан юм алга цаашид ч хэрэглэнэ
Avirmed Zul
2020/07/18 at 16:48
Тэнэг зүйл бичих юм ойлгогдохоор ч орчуулаад тавьж чадахгүй бөөрөнхийлсөн кх
Норжинсүрэн Дуламсүрэн
2020/07/18 at 16:55
Сүүлийн үед гадаад орнуудад сүү сүүн бүтээгдэхүүн хэрэглэхийг хорьж бгаа талаар сонссон манай монголын сүү арай өөр идэш тэжээл органик болохоор гадныхтай зүйрлэшгүй. Гадаадын мал суурин тэжээвэр мах сүүг нэмэгдүүлэх гэж элдэв юм өгдөг биз
Munkhtur Mt
2020/07/18 at 16:57
монголд тийм юм байхгүйээ санаа зоволтгүй
Baasanjav Alimaa
2020/07/18 at 17:15
Манай бэлчээрийн аж ахуйтай оронд огт хамаагүй е
Nyamkaa Nyamkaa
2020/07/18 at 17:18
муу цагаан хоолтны
Худал явуулаг
Дашжамц Нямаа
2020/07/18 at 19:21
Otgonzargal Boraros
2020/07/18 at 23:23
Odor bolgon shvv hereglej bn. Hezeech iim ym tohioldoj baigaagui. En bol ekcem.
Otgonzargal Boraros
2020/07/18 at 23:26
Mongol unenii shuu chanartai shde. Fc deer eldwiin yum bichij humus hiin setgel sanaag uimuuldeg.