Таны тархи хэт их стрессээс болж хатингарших аюултай! Гэхдээ танд үүнийг зогсоох хүч чадал бий!

Нийтлэгч: Chika

Огноо: 2019/11/25

Illustrated by Polina Koshel

Total339
339

Таныг үхэлд хүргэхгүй хэрнээ байнга нөлөөлж байдаг зүйлс таныг улам хүчирхэг болгодог гэх үг бий. Энэ үг таныг зоригжуулах утгатай боловч стрессийн хувьд энэ нь өөр асуудал болж хувирна. Стресс таныг бөхийлгөж чадахгүй хэдий ч сул дорой болгодог. Та удаан хугацаагаар стресстэхэд таны эрүүл мэнд аюулд орохын зэрэгцээ тархи хатингаршиж эхэлдэг байна. Гэвч та энэ эрсдэлээс өөрийгөө бүрэн сэргийлэх боломжтой.

Бид та бүхэндээ стресс хүний тархинд хэрхэн нөлөөлж буй талаар дурдах бөгөөд хэрхэн стресстэхээс сэргийлэх талаар мэдээлэл хүргэх болно.

Стресс бол найз, бас дайсан

Стресс хүний биед бүхэлдээ хэрэггүй зүйл гэвэл ташаа ойлголт болно. Энэ нь үнэн хэрэгтээ бидэнд хэрэгтэй ажээ. Тухайлбал бид олон нийтийн өмнө үг хэлэхэд эсхүл аливаа нэг тэмцээнд оролцоход анхаарал төвлөрөлт, авхаалж самбаа хэрэгтэй болох үед стресс бидэнд тусалдаг аж. Гэвч аливаа зүйлийн давс хужрыг нь тааруулах хэрэгтэй гэдэг шиг хэт их стресстэх үед жишээ нь, хэт их ачаалалтай ажиллах, том тулаанд оролцох гэх мэт үед стресс таны биед сөргөөр нөлөөлдөг байна. Байнга стресстэж явбал таны толгой байнга өвдөж, улмаар ходоод гэдэс хямрах, цусны даралт ихсэх, цээж өвдөх болон нойргүйдэлд хүргэдэг.

© AP/Associated Press/East News © depositphotos.com

Хэт их стресс таны тархинд нөлөөлж улмаар хатингаршуулдаг

2018 онд ‘Neurology’ сэтгүүлд хэвлэгдсэн судалгаагаар хэт их стресстдэг хүмүүсийг бага стресстдэг хүмүүстэй харьцуулахад ой санамж болон тархины хэмжээ бага болох нь илэрсэн байна. Тархи хатингаршиж жижигрэх нь хүний ой тогтоолт, сурах чадварт нөлөөлдөг. Удаан хугацаагаар стресст өртвөл хүний ой тогтоолт муудах, улмаар шинэ зүйл сурах чадварт хүндрэл учирдаг байна. Dr. Sudha Seshadri хэлэхдээ энэ байдал удаан үргэлжилбэл цаашлаад 10-20 жилийн дараа тэнэгрэлд өртөх өндөр магадлалтай гэж үзжээ. Мөн бусад сэтгэцийн эмгэгүүд болох сэтгэл гутралын хам шинж зэрэг эмгэгт өртөх аюултай.

Гэвч та өөрийгөө хянаж хэт стресстэхээс сэргийлж болно

Биеэ хөдөлгө. Австрали улсад хийгдсэн судалгаагаар тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийснээр ой тогтоолтыг сайжруулан тархины үйл ажиллагааг хэвийн байлгадаг гэж үзжээ. Эрчимтэй дасгал хөдөлгөөн хийх нь хүний бие дэх эндорфин дааврын ялгаралтыг дэмжин бие махбодь, сэтгэл санааг эерэг байлгахад тусалдаг байна.

Хангалттай хэмжээгээр нойроо ав. Та хангалттай хэмжээгээр унтаж амарснаар таны бие махбодь сэргэж, эрч хүчээ нөхөж авдаг. Гэвч та өдөрт авах ёстой нойроо авч чадахгүй, дутуу нойртой яваад байвал таны бие өвчин тусах магадлал ихсэхийн зэрэгцээ стресст өртдөг байна.

Юу идэж буйгаа анхаар. Эрүүл хоол хүнс хэрэглэх нь өдрийн турш таныг эерэг байлгахад тусалдаг ба стресст өртөх эрсдэлийг бууруулдаг. Тогтмол эрүүл хүнс хэрэглэж, өдөрт авах каффейны хэмжээг багасгаснаар стрессийн хэмжээг бууруулдаг байна.

Хайртай хүмүүстэйгээ хамт байх. Стресстэй тэмцэхэд бие биедээ тусалж дэмжих нь эерэг нөлөө үзүүлдэг. Гэр бүл, найз нөхөдтэйгөө цагийг өнгөрөөх нь хүний биед аз жаргалын даавар гэх ‘окситоцин’ хэмээх даавар ялгардаг. Энэ нь хүний айх айдас, сандрал, стресс зэргийг бууруулдаг байна.

Амралт ав. Йогоор хичээллэж, бясалгал хийх, биеийн массаж хийлгүүлэх нь таны биеийг тайвшруулж амраах болно. Ингэснээр таны сэтгэл санаа ч дээрдэж тайван байх болно. Өөртөө цаг гарган их хотын завгүй амьдралаас бага ч гэсэн хөндийрч өөртөө амрах хугацаа олгож, тайван амгалан газарт сэтгэл санаа, бие махбодио тайвшруулж амрааж байх хэрэгтэй.

Зарим хүмүүс стрессийг буруутгах гол шалтгаан биш гэж үзэж байна

Доктор Sudha Seshadri хэлэхдээ стресс болон тархины хатингаршилт хоёрын хооронд тодорхой холбоо байгаа хэдий ч стресс хамгийн гол шалтгаан гэж үзэхгүй байгаагаа илэрхийлжээ. Тэрээр өөрийнхөө судалгааг хүний бие дэх кортизол дааврыг хэмжин стрессийн түвшинг тодорхойлсон байна. Учир нь хүн стресстэх үед тархи кортизол дааврыг ялгаруулдаг аж.

Гэвч энэ нь учир дутагдалтай ажээ. Нью-Йорк хотын “The Rockefeller” их сургуулийн эрдэмтэн Bruce McEwen хэлэхдээ хүний биед аливаа нэг үрэвсэл явагдах үед кортизол дааврын хэмжээ ихэсдэг болохыг баталжээ. Иймд кортизол дааврыг түвшин 100% стрессийн түвшинг илэрхийлж чадахгүй хэмээжээ.